وضعیت جوشکاری در واقع نحوه قرارگیری خط جوش و قطعه را مشخص می‌کند که یک عامل تعیین‌کننده در انتخاب جوشکار، نوع فرآیند جوشکاری و پارامترها و نحوه انجام آن فرآیند است. شکل ۱۵ انواع وضعیت‌های جوشکاری را به‌همراه کد مربوطه در استاندارد AWS[1] یا ASME[2] نشان می‌دهد. ساده‌ترین جوشکاری در وضعیت تخت[۳] (۱F و ۱G) انجام می‌شود که گرانش زمین در جهت انتقال مذاب به درز اتصال است. بنابراین تا حد ممکن جوشکاری در وضعیت تخت انجام می‌شود. برای مثال در جوشکاری لوله‌ها می‌توان تجهیزات جوشکاری را روی لوله ثابت نگه داشت و لوله را متناسب با سرعت جوشکاری چرخاند.
شکل ۱۵. وضعیت‌های مختلف جوشکاری.
در وضعیت افقی[۴] (۲F و ۲G) نیز خط جوش افقی است اما نیروی گرانش زمین عمود بر درز اتصال وارد می‌شود. جوشکار در این وضعیت باید از شره کردن مذاب جلوگیری کند، در غیر این‌صورت فرورفتگی‌هایی در پنجه بالایی جوش باقی می‌ماند که در اصطلاح به آن سوختگی کنار جوش گفته‌می‌شود. جوشکاری در وضعیت قائم[۵] (۳F و ۳G) باید رو به بالا (VU[6]) یا رو به پایین (VD[7]) انجام شود. برای مثال در جوشکاری رو به بالا باید از شره کردن و تلنبار شدن قطرات مذاب روی یک‌دیگر جلوگیری کرد. در وضعیت بالای سر[۸] (۳F و ۳G) قطرات مذاب با حرکت در جهت عکس گرانش زمین در درز اتصال قرار می‌گیرند. وضعیت ۵G و ۶G نیز مخلوطی از همه وضعیت‌ها هستند که در آن لوله (به‌ترتیب) به‌صورت افقی و با زاویه ۴۵ درجه نسبت به زمین ثابت است و جوشکار حین جوشکاری به دور آن می‌چرخد.
جوشکار حرفه‌ای با تنظیم زاویه و سرعت حرکت الکترود (یا شعله) از نیروی قوس (یا فشار گاز) بهره می‌برد تا قطرات مذاب را به طرف درز اتصال هدایت کند. کشش سطحی[۹] فلز مذاب و جامد و همچنین نیروهای قوس از ریزش مذاب قبل از انجماد جلوگیری می‌کنند. انجماد در جوشکاری در کسری از ثانیه اتفاق می‌افتد چراکه اولاً حجم مذاب کم است و دوماً مذاب در تماس مستقیم با فلز است که مکش حرارتی بالایی دارد. زوایا و سرعت‌های مطلوب بسته به فرآیند و پارامترهای انتخاب‌شده تغییر می‌کنند، به‌طوری‌که تنها یک جوشکارِ باتجربه می‌تواند در وضعیت‌های غیرتخت، جوش سالم ایجاد کند.
منبع: کتاب کارگاه جوشکاری و ورق‌کاری دکتر مسعود فکوری حسن‌آبادی
توجه: با درج ایمیل معتبر حین خرید، ویرایش‌های بعدی این کتاب را به رایگان دریافت خواهید نمود.
[۱] . American Welding Society
[۲] . American Society of Mechanical Engineers
[۳] . Flat
[۴] . Horizontal
[۵] . Vertical
[۶] . Vertical Up
[۷] . Vertical Down
[۸] . Overhead
[۹] . Surface tension